The article that taught me about how digital archives can also spread disinformation

Ik las een artikel over hoe een digitaal archief kan bijdragen aan desinformatie. Als groot voorstander van het gebruik van visuele en orale geschiedenis als volwaardige bron, zeker wanneer het thematieken betreft waarover een groot gebrek aan collectieve informatie is, triggerde dit essay mij enorm. In dit stuk zal ik uiteenzetten hoe dat komt.

In (Be)Longing through visual narrative: Mediation of (dis) affect and formation of politics through photographs and narratives of migration at DiasporaTürk schrijven Mine Gencel Bek en Patricia Prieto Blanco over de manier waarop het Duits Turkse platform DiasporaTūrk er niet altijd een eerlijke agenda op nahoudt.

DiasporaTūrk is een in 2014 opgericht platform dat door middel van visuele verhalen de geschiedenis van de Turkse contractarbeider aan het licht brengt. Het platform is vooral actief op social media en genereert hiermee een grote groep derde generatie migranten en is ook onder diverse andere groepen millennials en gen-Z’ers populair. Het platform genereert duizenden familie foto’s en slaagt er in de meeste gevallen in de achtergrondverhalen van de beelden te achterhalen. Op de foto’s kijken de gezichten van net gemigreerde Turkse mannen en vrouwen je diep in de ogen aan. En het is moeilijk voor te stellen dat er zich een andere sfeer dan die van heimwee en verdriet afspeelt. De verhalen reiken talloze jonge social media gebruikers omdat ze schaars zijn en zelden ergens anders getoond worden. Maar dat er ook iets niet in de haak kan zijn met de foto’s, daar was ik me tot het lezen van Mine’s en Patricia’s essay niet van bewust. 

De vrouwen deden onderzoek naar de manier waarop het platform aan berichtgeving doet. Hierbij claimde zij onder andere dat de nadruk van de visuele verhalen vooral ligt op de meerderheidsgroep. Ooit hoorde ik iemand daarover zeggen: ‘witte Turken’. Ik vond het een mooie verwijzing en herinnering aan het gegeven dat ikzelf in Turkije, althans deels, tot een meerderheidsgroep gerekend kan worden. Het is een feit dat je gemakkelijk geneigd bent te vergeten als je leeft in een land waar je niet tot die meerderheid behoort. Enfin, de nadruk op de meerderheidsgroep. Ja, daar zit zeker wat in. DiapsoraTūrk richt zich voornamelijk op de Soennitische Turken die eind jaren 60 de oversteek naar West-Europa maakten. Zelf ben ik ook wel eens gewezen op het feit dat mijn platform NederTūrk zich richt op Turken in Nederland en daarbij de Koerden vergeet. Ik omarm die kritiek volledig en ik begrijp het ook. Tegelijkertijd is het als niet Koerd niet aan mij om verhalen óver Koerden te vertellen. Ook de oprichters van DiasporaTūrk zijn te categoriseren als die meerderheid in Turkije. Ik weet niet of zij er dezelfde beweegredenen voor hebben dan ik, maar ik kan het me zo voorstellen. Daar tegenover staat natuurlijk de mate van impact die een platform met het bereik van DiasporaTūrk heeft en de verantwoordelijkheden die daarbij komen kijken. Naast de kritiek op de onderbelichting van de minderheidsgroepen stuitte de vrouwen op nog een ander fenomeen: enkele verhalen lijken verzonnen.

Dat zit zo: de vrouwen achterhaalden van ten minste drie foto’s dat deze verschillende keren gepost werden met steeds een ander achtergrondverhaal. Waarom het platform dit doet wordt de vrouwen niet duidelijk. De reden die ik zelf kan bedenken is enkel die van het genereren van meer aandacht en interactie van en op het platform. Dat is niet perse slecht of kwalijk, een post meerdere malen de wereld inzenden kan geen kwaad. Maar dan moet de informatie wel kloppen. Juist omdat er zo weinig statistiek archief is, is het van belang dat de visuele beelden waarvan de achtergrond bekend is ook in volledigheid wordt gepost. Op die manier dragen we bij aan de educatie over contractarbeiders in Europa. De educatie die in regulier Europees onderwijs ontbreekt.

In het artikel zetten de vrouwen uiteen hoe deze desinformatie eruit ziet. Als lezer zie je precies dezelfde foto’s met verschillend onderschrift. Je zou verbaasd kunnen zijn over de onopvallendheid waarmee het gebeurt. Naar mijn weten is het platform daar, los van dit artikel, niet publiekelijk op gewezen. Ook stellen de schrijvers dat de foto’s lijken te benadrukken dat de migratie te omvatten is als iets wat gelukt of niet gelukt kan zijn. In het stuk verwijzen de vrouwen naar een observatie van de Oostenrijkse onderzoeker Aplagu, waarin zij schrijft dan het platform bijdraagt aan het gevoel dat migratie iets on-goings is. Alpagu stelt dat migratie in de geschiedenis een steeds veranderende betekenis heeft gehad en dat de Turkse migratie naar West-Europa sterk het stempel van integratie meekreeg. Terwijl dit eerder nooit het geval is geweest. Migratie was iets doodgewoons, de migranten hoefden niets anders te doen dan gewoon te migreren. Maar in de tijd van de massale arbeidsmigratie van Turken gold dat plots niet meer. DiasporaTūrk publiceert vooral foto’s waarop we Turken hard zien werken in Duitse, Franse en Nederlandse fabrieken. Maar hoe zij zich in hun dagelijkse leven staande hielden, wat hun hobby’s waren, daar zien we te weinig van terug. In haar opinie betrekt Alpagu de wijze waarop platformen als DiasporaTūrk die discursieve ontwikkeling van migratie en integratie versterkt door de beelden van de contractarbeiders te vercommercialiseren. 

Ik vind dit een sterk statement, dat ik nooit eerder ergens hoorde. Maar of DiasporaTūrk bijdraagt aan het migratieverhaal mooier maken dan het in werkelijkheid is geweest, daar ben ik het niet mee eens. Maar dat is, als oprichter van NederTūrk misschien zo gek nog niet. Ja, het verhaal van onze grootouders was niet mooi, makkelijk of rooskleurig. Misschien niet eens zo betekenis waardig als wij zelf willen geloven. Maar hebben we niet ook recht op het herschrijven van onze eigen geschiedenissen? En dan het liefst in zo’n divers mogelijke samenstelling.

Ik hoop van wel.

En voor wie het ijzersterke essay wilt lezen:
(Be)Longing through visual narrative: Mediation of (dis) affect and formation of politics through photographs and narratives of migration at DiasporaTürk

file:///Users/suheyla/Downloads/541fc3038bc389155d9e924391762af5%20(1).pdf