London shorts film festival
Zo simpel kan een revolutie zijn:
Iets voor de aanvangstijd arriveer ik in de lokale bioscoop in Oost Londen. Ik ben diezelfde ochtend aangekomen in de bruisende en creatieve stad. De aanleiding? Het London Short Film Festival. Voornamelijk dan. Een andere reden is dat ik mezelf de afgelopen periode hoor klagen over het hebben van een klein leven. De remedie tegen ontevredenheid is op ontdekking gaan. Dus besluit ik in de trein te stappen en een krappe vijf uur later sta ik op Engelse grond.
Als eerste op de planning staat het event Feast, dat Tape Collective in samenwerking met het festival cureert. Het collectief Tape bestaat uit vrouwen van kleur die jong talent een podium bieden. Ze dienen als een soort toezichthouder voor de belangrijke verhalen die getoond moeten worden op dit soort festivals. Als remedie tegen kunst die enkel door een bepaald soort mensen begrepen wordt.
En dat loont. De eerste film is direct een feest der erkenning. Alhoewel, een feest zou ik het niet willen noemen. Maar prettig voelt het wel. Om te kunnen lachen over tragiek. Tragiek die ik begrijp. Ik krijg direct het gevoel dat het goed is dat ik hier ben en dat deze kunst voor mij is. Ook herinnert het me eraan dat het medium film een fijne manier is van emancipatoir werk verrichten. De beelden spreken voor zich en hebben weinig duiding nodig waardoor ik als toeschouwer geen bewijs drang voel. Ja migrantenfamilies kennen conservatieve opvattingen maar ook progressieve. En dat is precies wat dit verhaal laat zien.
De volgende dag voel ik me geïnspireerd en trakteer ik mezelf op een lekkere koffie midden in de stad, daar besluit ik er een stuk over te schrijven:
Juice (2017, Neeraj Ghaywan)
Een grip uit het leven van een Hindoestaans Engelse familie. Op een avond komt de familie bij elkaar, de mannen verzamelen zich rondom de huiskamer en de vrouwen ploeteren in de keuken. Waar het er steeds verhitter aan toe gaat.
Oom X zit op een comfortabele fauteuil, de andere oom op de bank en weer een andere op de vensterbank dichtbij het raam. De kinderen spelen een videospelletje op de slaapmaker. En de vrouwen? Die staat in de keuken. Drie generaties waarvan vooral de ouderen exact lijken te weten welke weg te bewandelen in de kleine, drukke, ruimte. Een van de jonge vrouwen trekt met haar zwangere buik veel bekijks. De ouderen complimenteren haar met de zwangerschap en volgen al snel met ongevraagd advies. De enige andere vrouw van dezelfde leeftijd krijgt het daarna te horen: waarom is zij eigenlijk nog niet zwanger?
Dan komt de vrouw des huizes in beeld. We zien nu pas wie ze is en volgen haar blikken nauwkeurig. Ze rolt geregeld met haar ogen als de conservatieve opmerkingen de ongevoedden monden uitrollen. En waarom zouden die twee dingen niet kunnen samengaan? Vraagt ze hardop. Kinderen krijgen en naar school gaan. Terwijl ze het zegt wijst ze met haar opschep lepel de oudere vrouw aan. Die zich misschien wel beschaamt voelt door haar eerdere gedrag. De vrouwen kijken een beetje beduusd. Lachen ongemakkelijk.
Ondertussen lach ik smakelijk en bedenk ik me dat ik toch popcorn had moeten pakken. Ik neem een slok van mijn cola met karamelsmaak en zak dieper mijn stoel in. Als ervaringsdeskundige van dit soort voorvallen voel ik feilloos aan dat er op dit moment in de film twee normen worden gebroken:
De opmerking staat niet los van degene die hem maakt. Het is de gastvrouw die het zegt, het ongenoegen met de gendernorm wint het hier van de opgelegde vriendelijkheid.
Ze spreekt zich openlijk uit tegen de druk van het huwelijk en kinderen krijgen en impliceert daarmee that it ain’t all that.
Ik ben benieuwd wat deze vrouw nog meer in petto heeft.
In de minuten die volgen stapelen de alledaagse gebruiken waarmee wordt gezegd welke plek je als vrouw, als meisje, zou moeten innemen zich op. De hitte wordt letterlijk en figuurlijk ondragelijk. We volgen gastvrouw naar de kelder, op zoek naar een oude ventilator die het zweet van hun lichamen moet laten opdrogen. De keuken is zo warm geworden dat de vrouwen het er nauwelijks nog uithouden. Maar niemand vervoert zich. Iedereen blijft in haar rol.
Met gevaar voor eigen leven installeert gastvrouw de ventilator. Die het daarna welgeteld twee ronden uithoudt. Met een blik die verder gaat dan teleurstelling loopt ze terug naar de hete pan waar ze zich ook nog eens lelijk aan verbrand. Er is geen tijd om de wond te verhelpen.
Dit is de werkelijkheid van de vrouwelijke familieleden. Hoe anders gaat het er ondertussen aan toe in de woonkamer?
Nou, niet al te best: de afstandsbediening is kwijt. Ramp!
Net nu er een discussie gaande was over Trump en de Amerikaanse verkiezingen. Dat kan niet waar zijn. Of gastvrouw even wil komen kijken. Natuurlijk. Zij weet alles in en rondom het huis te vinden. In minder dan een seconde tovert ze het ding dat zo belangrijk is voor haar man en zijn broers onder een kussen vandaan. Hij lacht. Wat moet hij toch zonder haar. En wat is de avond toch mooi.
Toch schatje? (je ziet het hem denken). Maar zijn schatje kijkt niet op of om. Haar ogen staan inmiddels leeg.
Als gastvrouw terugkomt in de keuken staan de vrouwen beduusd om de ventilator heen. Het ding doet het nog steeds niet. Maar het levert wel een mooi shot op. Migrantenvrouwen die in een kringetje staan en de toeschouwer in de ogen kijken. We zijn meer dan dit, lijken ze ons te zeggen.
Ondertussen op de slaapkamer van de kinderen: het enige meisje dat aanwezig is lijkt het spel te gaan winnen. Maar die overwinning is slechts tijdelijk, al snel wordt ze door haar moeder geroepen om de tafel te komen dekken.
De borden worden opgeschept. Er klinkt een schatergelach uit de woonkamer en de jongens gaan door met het videospelletje.
Met de schaterlach als achtergrond geluid lijkt gastvrouw naar haar brandwond. Het kookpunt is bereikt, er knapt iets van binnen. Plots weet ze wat ze moet doen. Precies waar ze zin in heeft. Een groot, koud glas limonade drinken.
Als gastvrouw de limonade inschenkt pakt ze een stoel uit de keuken en loopt er vervolgens mee naar de woonkamer. Ze plant de stoel midden in het gezichtsveld van de mannen. Ze kijkt hen aan en drinkt het glas leeg.
Zo simpel en zo groots kan een revolutie zijn.
Als de aftiteling in beeld is voel ik een soort euforie (en wat druppels uit mijn ogen).